Mặc dù mưa giông trong những tháng mùa hè không xảy ra thường xuyên, nhưng không vì thế mà bỏ qua các nguy hiểm mà chúng có thể gây ra cho những người có phần lớn thời gian là hoạt động ngoài trời. Đối với ngành cảnh quan, các tai nạn do sét đánh cũng được xem là một nguy cơ nghề nghiệp.
Mỗi năm ở Việt Nam có khoảng 2 triệu cú sét đánh xuống và tập trung chủ yếu vào các thời điểm giao mùa đầu và cuối mùa hè. Theo thống kê của Văn phòng thường trực Ban chỉ đạo quốc gia về phòng, chống thiên tai, số người tử vong do sét đánh gây ra từ 2017 đến 25/7/2022 là 175 người, trung bình mỗi năm khoảng 29 người. Tính riêng 6 tháng đầu năm 2022 đã có 44 người thiệt mạng do sét đánh.
Bài viết này chia sẻ một số kiến thức giúp bạn có thể phòng tránh các tai nạn do sét đánh trong mưa giông mùa hè được tốt hơn.
Có ba yếu tố chính dẫn đến các tai nạn do sét đánh đó là: các nạn nhân thường ở ngoài trời, cách nơi trú ẩn khá xa và không hành động sớm.
Có năm cách khác nhau mà sét có thể tấn công con người. Bao gồm:
Đòn đánh trực tiếp là khi một người ở trên đường phóng của tia sét chính. Điều này thường xảy ra nhất khi nạn nhân ở trong các không gian trống trãi. Mặc dù đây không phải là trường hợp phổ biến nhất, nhưng có thể gây tử vong cao nhất.
Sét đánh tạt ngang. Đó là khi tia sét đánh vào một vật thể cao hơn mà nạn nhân đang ở gần, một phần của dòng điện cũng đồng thời đánh vào nạn nhân. Điều này xảy ra thường xuyên nhất khi một người trú ẩn dưới gốc cây.
Điện áp bước. Khi ai đó ở ngoài trời và gần khu vực bị sét đánh, họ cũng có thể bị ảnh hưởng bởi dòng điện truyền đi trên bề mặt của mặt đất. Hầu hết các ca tử vong và chấn thương do sét có nguyên nhân từ điện áp bước.
Do tiếp xúc với vật dẫn truyền bằng kim loại khi tia sét đánh xuống. Theo cách này, điện tích của sét có thể được truyền đi rất xa thông qua các vật dẫn như dây cáp điện, hàng rào kim loại...
Ít phổ biến nhất là do hiện tượng phát triển dòng điện tích dương khi nạn nhân ở trong vùng có từ trường mạnh. Mặc dù tia sét không đánh trực tiếp vào nạn nhân nhưng do dòng điện tích dương này phát triển quá mạnh mà vẫn có thể bị thương hoặc tử vong.
Những biện pháp phòng tránh tai nạn do sét đánh
Nếu bạn là quản lý trong một doanh nghiệp, bạn cần phải chia sẻ thông tin về những nguy cơ mà sét có thể gây ra cho mọi người, đồng thời cần sẵn sàng các kế hoạch đối phó để áp dụng ngay khi cần thiết.
Trước khi bắt đầu ngày làm việc, các giám sát cần theo dõi dự báo khí tượng trong ngày để đoán biết thời điểm có thể có mưa giông. Đồng thời cũng luôn theo dõi sự chuyển biến màu của các đám mây và gia tăng tốc độ gió, đó là những dấu hiệu dễ thấy nhất báo trước sự hình thành của các cơn giông.
Cần áp dụng quy tắc 30-30 khi làm việc trong điều kiện thời tiết xấu. Theo đó, nếu bạn nghe thấy tiếng sấm trong vòng 30 giây sau khi nhìn thấy tia sét, nghĩa là cơn giông đã đến quá gần. Giám sát và các thành viên trong đội cần ngừng công việc và di chuyển đến nơi trú ẩn an toàn.
Nơi trú ẩn có thể là một công trình kiên cố với đầy đủ điện nước, hoặc một không gian khép kín hoàn toàn bằng kim loại như một xe tải được đóng kín cửa, hay một nhà container. Để an toàn quay lại nơi làm việc, bạn cần đợi ở nơi trú ẩn ít nhất 30 phút tính từ khi nghe thấy tiếng sét cuối cùng.
Không có bất kỳ khu vực nào an toàn trước một cơn giông khi bạn ở ngoài không gian trống. Nhưng việc thực hành những điều sau có thể giảm thiểu các nguy cơ bị sét đánh cho bạn và các thành viên trong đội:
Tránh xa các khu vực cao cũng như những vật thể cao nằm đơn độc (ví dụ như cây lớn)
Không bao giờ nằm sát trên mặt đất.
Ngay lập tức di chuyển tránh xa các ao, hồ, hay bề mặt nước khác.
Tránh xa các vật thể có khả năng dẫn truyền điện (ví dụ như hàng rào kim loại)
Nội dung này có thể gây khó chịu với một số người. Hãy cân nhắc trước khi nhấp vào để xem.
Sơ cấp cứu trong trường hợp sét đánh
Nếu đồng nghiệp của bạn bị sét đánh, hãy ngay lập tức hỗ trợ, họ không phải là "tội nhân bị trời phạt" theo các quan niệm dân gian để bị bỏ mặc khi nguy hiểm. Ngừng tim có thể xảy ra nếu ai đó bị sét đánh, nên hãy kiểm tra hơi thở và mạch đập của nạn nhân trước. Thực hiện các biện pháp ép tim thổi ngạt (CPR) nếu được đào tạo. Nếu không, hãy nhanh chóng gọi cấp cứu.
Chữa trị các vết bỏng do sét bằng các băng gạc khô đã được khử trùng, nhưng đừng cố là lạnh vết bỏng. Nếu có thể, di chuyển nạn nhân đến nơi an toàn hơn để tránh nguy cơ bị một cơn sét khác đánh xuống.
Ngoài những vấn đề trước mắt mà một người có thể gặp phải do bị sét đánh, còn có những triệu chứng lâu dài cần lưu ý như: đau đầu, chóng mặt, ù tai, phản ứng chậm, khó xử lý đa nhiệm, khó ngủ, không tập trung hoặc hay quên, cáu kỉnh và thay đổi tính cách, đau mãn tính do chấn thương thần kinh, hoặc gặp vấn đề về ghi nhớ thông tin đều là những tác dụng phụ có thể xảy ra khi ai đó bị sét đánh.
Nội dung này có thể gây khó chịu với một số người. Hãy cân nhắc trước khi nhấp vào để xem.
Sự thật về các lời đồn đoán
Có rất nhiều lời đồn đoán xung quanh các vụ sét đánh. Dưới đây là một số ít trong số chúng và sự thật đi kèm về những quan niệm sai lầm này.
Lời đồn: Nếu trời không mưa và không có đám mây nào trên đầu, bạn sẽ không có nguy cơ bị sét đánh.
Sự thật: Sét là điều không thể dự đoán trước và nó có thể đánh bên ngoài khu vực mưa. Sét thậm chí có thể đánh ở khu vực cách xa 15-20km từ khu vực có giông.
Lời đồn: Nếu bị kẹt lại ở một khu vực trống và sét đang có khả năng đánh xuống, hãy nằm sát xuống mặt đật.
Sự thật: Nằm sát xuống mặt đất làm tăng nguy cơ bị ảnh hưởng bởi dòng điện áp bước dẫn truyền trên mặt đất. Nếu bạn bị kẹt lại trong một cơn giông, cứ tiếp tục di chuyển về nơi trú ẩn an toàn càng nhanh càng tốt. Trong trường hợp không có nơi trú ẩn, bạn có thể ngồi thấp, nhón chân và chụm 2 gót chân vào nhau để hạn chế dòng điện truyền qua người trong trường hợp có điện áp bước. Ngoài ra, bạn cũng cần bịt tai để tránh bị thủng màng nhĩ trong trường hợp sét đánh quá gần.
Lời đồn: Các cấu trúc bằng kim loại hoặc vật dụng bằng kim loại trên người thu hút sét.
Sự thật: Chiều cao, hình dáng và sự cách li của vật thể với môi trường xung quanh là những nhân tố chi phối kiểm soát nơi sét sẽ đánh xuống. Trong khi các vật bằng kim loại không thu hút sét, chúng có khả năng dẫn truyền tia sét. Cần tránh các cấu trúc bằng kim loại như sân khấu hoặc hàng rào.
Bạn nghĩ sao về bài viết này, hoặc có bất kỳ trải nghiệm nào về các tai nạn do sét gây ra không? Hãy chia sẻ với mọi người bằng cách để lại phản hồi bên dưới nhé. Chúng ta có thể sẽ học hỏi được rất nhiều điều để an toàn hơn từ những chia sẻ như vậy.
