...
Đa số các dự án trồng cây đã và sẽ thất bại
Các chiến dịch trồng cây thường có chủ đích tốt, nhưng chúng thường không mang lại những lợi ích mà chúng hứa hẹn, từ thu giữ carbon đến cung cấp nơi ẩn náu cho các loài động vật quý hiếm. "Các chương trình trồng cây quy mô lớn có tỷ lệ thất bại cao", nhóm tác giả của một bài báo do nhà nghiên cứu môi trường Forrest Fleischman đứng đầu cho biết vào năm 2020.
Một trong những ví dụ để chứng minh cho những thất bại này đến từ công việc nghiên cứu của Fleischman ở miền bắc Ấn Độ. Fleischman hiện là phó giáo sư tại Đại học Minnesota, người đứng đầu nghiên cứu đăng trên Nature gần đây cho biết nếu có một nơi nào đó mà các dự án trồng cây may ra đạt được tới thành công thì đó là ở Himachal Pradesh, Ấn Độ. Ông nói, chính quyền bang có bề dày thành tích trong việc cung cấp các dịch vụ cho công chúng và đã trồng cây từ năm 1980.
Tuy nhiên, một phân tích hình ảnh vệ tinh và các cuộc phỏng vấn với hàng trăm hộ gia đình cho thấy hàng chục năm trồng cây của chính phủ với hàng trăm triệu cây giống đã được gieo xuống "hầu như không ảnh hưởng đến độ che phủ của tán rừng", Fleischman viết. Các nhà nghiên cứu cũng đo lường sự thay đổi của các loài cây trong hệ sinh thái và nhận thấy chúng không đem lại lợi ích hay tài nguyên cho cư dân tại Himachal Pradesh .
Vậy chuyện gì đã xảy ra? Fleischman nghi ngờ một số lượng lớn cây giống có thể đã chết chẳng bao lâu sau khi chúng được trồng, đơn giản là bởi môi trường kém chất lượng. Ông nói động vật trang trại cũng có thể phá hủy cây non nếu chúng được trồng ở những địa điểm trước đó là bãi chăn thả gia súc.
"Các chương trình phục hồi rừng có nguồn lực tốt nhưng vẫn có thể không đạt được mục tiêu của chúng. Bởi vậy từ giờ trở đi, chúng ta cần phải hoài nghi hơn về những tuyên bố lớn được đặt ra từ phía các chương trình này", Fleischman viết.
Các tình nguyện viên trồng cây ở tỉnh Hải Nam, miền nam Trung Quốc
Ở những nơi khác trên thế giới, các dự án trồng cây không chỉ thất bại mà còn gây hại thêm cho hệ sinh thái bản địa.
Tại Mexico, chiến dịch trồng cây trị giá 3,4 tỷ USD do chính phủ nước này phát động vào năm 2018 đã thực sự là nguyên nhân thúc đẩy nạn phá rừng. Chương trình được gọi là Sembrando Vida, hay Gieo trồng cuộc sống, nhắm đến việc trả tiền cho mỗi cây giống mà nông dân trồng trên đất của mình.
Kết quả là trong một số trường hợp, người dân sẽ chặt rừng cũ để có đất trồng cây con xuống. Một phân tích của Viện Tài nguyên Thế giới cho thấy việc thực hiện sai chính sách ở Mexico đã khiến gần 73.000 ha rừng bị mất vào năm 2019.
Tại Pakistan, các nhà nghiên cứu nghi ngờ một chiến dịch trồng rừng lớn do chính phủ hậu thuẫn từ năm 2014 - sau này được gọi là Làn sóng thần tỷ cây xanh - đã gây ra sự xói mòn văn hóa và ảnh hưởng đến sinh kế của một nhóm dân du mục gọi là Gujjars.
Theo truyền thống, người Gujjars sẽ thuê đồng cỏ của các chủ đất ở Pakistan để chăn thả gia súc của họ vào mùa đông. Nhưng thông qua chiến dịch trồng cây, nhiều chủ đất đã thay thế đất chăn thả bằng cây non mới mọc.
Usman Ashraf, một nhà nghiên cứu tại Đại học Helsinki, viết trong một bài báo năm 2018: "Nhiều trong số những người Gujjar đã mất quyền tiếp cận vùng đất riêng mà họ từng chăn thả gia súc".
Các nhà nghiên cứu cũng đổ lỗi cho những nỗ lực trồng cây lớn ở Trung Quốc và Brazil đã làm suy giảm hệ sinh thái đồng cỏ. Trong khi đồng cỏ được biết đến là một bể lưu trữ lượng lớn carbon - hầu hết trong số đó nằm phía dưới mặt đất.
Đó cũng là ngôi nhà của vô số loài sinh vật. Tuy nhiên, những hệ sinh thái này đôi khi lại bị coi là suy thoái, nhiều người không hiểu biết sẽ biến chúng thành mục tiêu cần phải xoá sổ cho các chiến dịch phục hồi rừng.
Karen Holl, giáo sư nghiên cứu môi trường, một chuyên gia phục hồi tại Đại học California Santa Cruz cho biết: "Chúng ta cần đánh giá cẩn thận tất cả các hệ sinh thái chứ không chỉ bạ đâu trồng đấy rồi cắm cây cối xuống ở khắp mọi nơi".
